TC’de Döviz Kredisi Uygulamaları Hakkında Bazı Bilgiler

KKTC’nin sürekli gündemini oluşturan ekonomik konulardan bir tanesi de dövizle kredi alanların özellikle de kurların süratle yükselme eğilimi gösterdiği dönemlere göstermiş oldukları mağduriyet reaksiyonlardır.

Bu konuda basının ekonomistlere yönelttiği sorulara verilen cevaplarda genellikle “kredi alanların hangi türde parasal gelirleri varsa o para biriminde borçlanmaları” önerilmektedir. Bu öneri genellikle kişisel amaçlarla kredi alımlarını ilgilendirmekte olup ticari faaliyetlerde bulunan işletmeler için geçerli değildir.

Örneğin Türkiye’de döviz kredisi uygulamaları hakkında hangi işletmelerin döviz kredisi kullanacakları, hangilerinin ise kullanamayacaklarına ilişkin Bakanlar Kurulu’nun “döviz kredisi kullanımında hangi koşulların aranacağı” hakkında almış olduğu karar ve yayınlandığı Tebliğle ilgili olarak bu konuda www.muhasebetr.com  sitesinde Zekeriya Aslan (YMM) tarafından ve 30.01.2018 tarihli yayınlanmış olan aşağıdaki makaleyi KKTC’nin tüm yetkilerinin ve ilgililerin bilgisine getirmeyi uygun buldum.

Dövizli Kredi Kullanımında Hangi Koşullar Aranır?

02.05.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt içi ve yurt dışından temin edilen döviz kredilerinde;

Kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon ABD Dolarının altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son 3 mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamaz.

Örnek:

(A) Halı A.Ş., (B) Çocuk Bezi A.Ş. ile (C) Yağ A.Ş.’nin döviz kredileri, ihracat  gelirleri ve döviz cinsinden kredi kullanma durumu aşağıdaki gibidir:

Kredi bakiyesi 15 milyon ABD Dolarının altında olan Türkiye’de yerleşik kişilerin döviz kredisi kullanım talepleri sırasında son üç mali yıla ilişkin döviz gelirlerini mali müşavirler tarafından onaylanmış belgelerle tevsik etmeleri zorunludur.

Kredi bakiyesinin son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda yurt içinde bankalardan (serbest bölge şubeleri dâhil), finansal kiralama şirketlerinden, faktoring şirketlerinden, finansman şirketlerinden ve yurt dışındaki şubeleri tarafından kullanılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılır veya Türk Lirası krediye dönüştürülür.

Döviz geliri: İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirlerdir.

Kredi bakiyesi: Yurt içinden ve yurt dışından temin edilen nakit döviz kredisi borçlarının geri ödemesi yapılmamış toplamıdır.

Yurt dışından Dövizli Kredi Kullanımında Hangi Durumlarda Döviz Geliri Şart Aranmaz?

Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından Türk lirası kredi temin etmeleri serbesttir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması zorunludur.

Türkiye’de yerleşik kişiler döviz kredisi temin edebilir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması zorunludur.

Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt dışından döviz kredisi temin edemez. Ancak, aşağıda sayılan hallerde döviz geliri olması şartı aranmaz:

Kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişilerce kullanılacak döviz kredileri.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından kullanılacak döviz kredileri ile makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) finansmanı için kullanılacak döviz kredileri.

Uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelere ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak ihaleyi kazanan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya Savunma Sanayi Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenen Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantılarını ve muhtemel döviz gelirlerini teşvik etmek kaydıyla, son 3 mali yılda döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin teşvik ettikleri muhtemel döviz gelirleri toplamını aşmayacak şekilde kullanacakları döviz kredileri.

Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt dışından döviz kredisi kullanılamaz.

Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamaz.

Yurt içinden Dövizli Kredi Kullanımında Hangi Durumlarda Döviz Geliri Şart Aranmaz?

Türkiye’de yerleşik kişilerin ithalat ve ihracat rejimlerine göre emtia kedisi açmaları serbesttir.

Bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri, Türkiye’de yerleşik kişilere belirli koşullarla döviz kredisi kullandırabilirler.

Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt içinden döviz kredisi temin edemezler. Ancak, aşağıda sayılan hallerde döviz geliri olması şartı aranmaz:

Kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişilerce kullanılacak döviz kredileri.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından kullanılacak döviz kredileri ile makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) finansmanı için kullanılacak döviz kredileri.

Uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelere ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak ihaleyi kazanan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya Savunma Sanayi Müsteşarlığınca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenen Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

Bankaların Türkiye’deki şubelerinde teminat olarak bulundurulan döviz ve/veya Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatına (OECD) üye ülkelerin merkezi yönetimleri ile merkez bankalarınca ya da bunların kefaletiyle ihraç edilen yabancı para menkul kıymet tutarını geçmemek üzere Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantılarını ve muhtemel döviz gelirlerini teşvik etmek kaydıyla, son üç mali yılda döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin teşvik ettikleri muhtemel döviz gelirleri toplamını aşmayacak şekilde kullanacakları döviz kredileri.

Döviz geliri olan Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt içinden kullanacakları döviz kredilerinde kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon ABD dolarının altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamaz.

Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt içinden döviz kredisi kullanılamaz.

Türkiye’de yerleşik kişilere dövize endeksli kredi kullandırılamaz.

Türkiye’de yerleşik Finansal kiralama şirketlerinin bu maddede yer alan hükümlere aykırı olmamak şartıyla Türkiye’de yerleşik tüzel kişiler ile yurt dışında yerleşik kişilerle yapacakları Finansal kiralama işlemlerine ilişkin bedeller döviz üzerinden belirlenebilir. Döviz üzerinden belirlenen Finansal kiralama işlemlerine ilişkin tutarlar kredi bakiyesi hesaplamasına dâhil edilir.

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi ülkeler bizdeki gibi herşeyi oluruna terk edip herkesi çaresizlik içerisinde bırakamazlar. Olumsuzluklar oluşmadan önce çeşitli düzenlemeler yapmak suretiyle meydana gelecek olumsuzlukları ya önlerler ya da şiddetini asgariye düşürmek için önlemler alırlar.

Beğensek veya beğenmesek TC makamları gerek sosyo-ekonomik konularda gerekse mali ve diğer konulardaki hizmetleri ülkenin yararına olacak şekilde düzenlemek amacıyla her kurumda uzmanlardan oluşan “İzleme ve Değerlendirme” kurulları oluşturmak suretiyle çağdaş uygulamalar gerçekleştirmektedir. Böylece gerek halkın hayatı kolaylaştırılmakta gerekse ülke ekonomisinin gelişmesine katkılar sağlamaktadır.

Yukarıdaki örneği vermenin amacı her konuda yapılabilecek işlemlerin bulunabileceği gerçeği olup “çaresizlik sendromuna” kapılmamız gerekir. Aynı para birimini kullanan KKTC’nin de bu örneğe benzer düzenlemelerin yapılabilirliği hususunda uzmanlardan görüş alınmasıdır. Bu ve benzer uygulamalara yeni hükümetin önem vereceğini düşünmekteyim.